Ook bekend als fotometrische helderheid, is luminantie de hoeveelheid lichtstroom die in een bepaalde richting op een bepaald oppervlak invalt, eruit komt of erdoorheen gaat. Het beschouwde oppervlak wordt meestal het zichtbare oppervlak genoemd, aangezien het de projectie is van het werkelijke oppervlak op het vlak loodrecht op de gezichtslijn.
Hoe wordt luminantie berekend?
De meeteenheid van luminantie in het internationale systeem is de candela per vierkante meter (cd/m2). We kunnen de luminantie berekenen met de volgende formule:
Waarbij:
- F is de lichtstroom in lumen (lm).
- dS het beschouwde oppervlakte-element in vierkante meter (m2) is.
- dΩ het element van de ruimtehoek in steradialen (sr) die door d∑ van dS wordt gesubstitueerd.
- θs is de hoek tussen de oppervlaktenormaal S (ns) en de beschouwde richting (d).
- We moeten in gedachten houden dat we in dit geval een verliesvrij medium beschouwen.
Luminantieniveaus
Het menselijk oog kan zich aan verschillende helderheidsniveaus aanpassen, maar heeft een bepaalde tijd nodig om zich aan elke niveauvariatie aan te passen. Deze tijd hangt af van de abruptheid en het belang van de verandering, en van de vraag of deze wordt veroorzaakt door een verhoging of verlaging. Bij een toename is de aanpassingstijd korter dan bij een afname, hoewel de verandering in dezelfde verhouding is.
Tijdens het aanpassingsproces wordt het gezichtsvermogen ernstig aangetast, misschien zelfs gedurende enkele minuten. Hiermee moet rekening worden gehouden op werkplekken waar bijvoorbeeld een bepaalde activiteit in een zwak verlichte omgeving moet worden uitgevoerd na in een helder verlichte omgeving te zijn geweest. In deze gevallen moeten per situatie aanpassingsperioden worden vastgesteld, vooral op plaatsen waar gevaar voor ongevallen bestaat.
Zoals wij reeds bij andere gelegenheden hebben vermeld, leidt een toename van de hoeveelheid licht in normale omstandigheden tot een verbetering van de visuele prestaties. Dit geldt totdat een bepaalde drempel wordt bereikt, waarboven geen verbetering meer wordt waargenomen, ook al blijft de lichtsterkte toenemen. Dit is vooral nuttig bij gedetailleerd of contrastarm werk.
Luminantiemeting
De luminantiemeter wordt gebruikt om de luminantie te meten. Hij bestaat uit een buis met een lichtgevoelig element dat de fotometrische helderheid vertaalt in een elektrische stroom die daarmee evenredig is.
Afhankelijk van de uit te voeren taak op het oppervlak waar de meting wordt verricht, wordt een bepaalde hoekopening gebruikt. Voor zeer nauwkeurige taken zal de openingshoek klein zijn en wordt bijvoorbeeld een groothoekadapter gebruikt om de gemiddelde luminantie van een gebied te meten.